Teatr Lalki i Aktora w Łomży działalność zainaugurował w sezonie teatralnym 1987/88, zaś pierwsza premiera „Bajki Pana Brzechwy” miała miejsce 22.12.1987 roku. Jest miejską instytucją artystyczną, która funkcjonuje na mapie kulturalnej miasta, regionu i kraju. Teatrem kierowali kolejno: Henryk Gała (1987-1991), Zbigniew Głowacki (1991-1993), a od 1994 roku – Jarosław Antoniuk. Z łomżyńskim teatrem współpracują znakomici twórcy, m.in. Stanisław Ochmański, Adam Kilian, Halina Zalewska-Słobodzianek, Wiesław Hejno, Joanna Braun, Pero Mioč, Andrzej Rozhin, Grzegorz Turnau, Zbigniew Krzywański, Oleg Żugżda, Eva Farkašova, Pavel Hubička, Mikołaj Malesza, Krzysztof Rau, Daniel Lovecchio i inni.
W ciągu ponad 35 lat istnienia wypracował sobie opinię teatru odpowiedzialnego za kulturę i świadomość teatralną w historycznym mieście, jakim jest Łomża. Jest nie tylko sceną lalkową skierowaną do najmłodszego odbiorcy, ale przede wszystkim pełni rolę teatru miejskiego. Jest ważnym ośrodkiem kulturotwórczym otwartym na różnorodne inicjatywy: artystyczne, kulturalne, edukacyjne i społeczne oraz na współpracę z teatrami, instytucjami i organizacjami z Polski i zagranicy, wierząc, że spotkania i wymiana doświadczeń zawsze rodzą nowe wartości. Stara się być wierny tradycji, a jednocześnie być otwarty na współczesność, aby czerpać z niej to, co wartościowe. Dąży do poszerzania swojej oferty repertuarowej i edukacyjnej, aby jak najpełniej wykorzystać możliwości, jakie tkwią w sztuce teatru. Chce być miejscem przyjaznym, w którym widzowie, niezależnie od wieku, czują się dobrze i chcą do niego wracać.
Teatr gra średnio 250 spektakli w roku dla blisko 30 tysięcy widzów oraz wystawia w ostatnich latach dwie premiery w każdym sezonie teatralnym. Działalność sceniczna jest podporządkowana wyrazistemu programowi artystycznemu, który wynika z misji kształtowania wyobraźni i wrażliwości artystycznej, społecznej i interpersonalnej widza na każdym etapie jego życia. Spośród ponad osiemdziesięciu premier zrealizowanych przez teatr, kilka pozycji zaistniało szczególnie w teatralnym świecie, ciesząc się sympatią widzów, zdobywając uznanie krytyków i teoretyków teatru oraz zdobywając szereg wyróżnień na międzynarodowych festiwalach. Do najważniejszych dokonań łomżyńskiej sceny należą, m.in. „Czerwony kapturek”, „Kominiarczyk”, „Pinokio”, „Madejowe łoże”, „Sklep z zabawkami”, „Balladyna”, „Mewa”, „Pasja”, „Kartoteka” oraz „Proces”.
Jako placówka programowo skierowana do najmłodszych odbiorców – dzieci i młodzieży, a także ich rodziców i nauczycieli, teatr realizuje swoją wychowawczą misję, łącząc działalność artystyczną z edukacyjną. Od lat prowadzi stałą działalność objazdową i realizuje cykliczne projekty edukacyjne. Do najważniejszych projektów realizowanych na przestrzeni ostatnich lat należą m.in. „Poznajemy Teatr”, „Pasja – Zbliżenia”, „Podlaskie Zasilane Kulturą”, „Letnia Akademia Teatru”, „Mobilny Teatr”, „Brama na Podlasie”. Teren prowadzonej przez teatr działalności obejmuje województwo podlaskie, warmińsko-mazurskie i mazowieckie, ale sukcesywnie się powiększa.
Teatr podejmuje szereg interdyscyplinarnych działań, łącząc różnorodne środowiska i instytucje, współpracuje z organizacjami pozarządowymi, stowarzyszeniami, organizacjami non profit, grupami mieszkańców z różnych środowisk i w różnym wieku. Jest miejscem działającym w oparciu o przekonanie, że kultura stanowi całość.
Instytucja jest otwarta na szeroką współpracę międzynarodową, inicjuje wiele projektów artystycznych, wspólne realizacje spektakli lub wymiany twórców. Teatr Lalki i Aktora w Łomży jest teatrem podróżującym. Pokazywał swoje przedstawienia w ponad 15 krajach, takich jak: Niemcy, Ukraina, Francja, Serbia, Czarnogóra, Hiszpania, Słowenia, Chorwacja, Litwa oraz Bośnia i Hercegowina. Spektakle tworzone na łomżyńskiej scenie otrzymują nagrody na festiwalach i prezentowane są podczas najważniejszych krajowych i międzynarodowych imprez teatralnych.
Od początku istnienia łomżyński teatr jest organizatorem Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego Walizka – wyjątkowego przeglądu i konfrontacji najciekawszych zjawisk we współczesnym teatrze formy.
Teatr Lalki i Aktora w Łomży jest znakiem firmowym miasta, realizatorem wielu projektów artystycznych, społecznych i edukacyjnych, jedną z najbardziej widocznych i rozpoznawalnych instytucji kultury w regionie północno-wschodnim, a jednocześnie otwartą na szeroką współpracę, znaną i cenioną w Europie. Łomżyński teatr jest laureatem prestiżowych nagród resortowych i odznaczeń, takich jak: Nagrody Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Podlaska Marka Roku, Odznaka Honorowa Województwa Podlaskiego, Nagroda Izby Przemysłowo-Handlowej w Białymstoku i Ambasador Ziemi Łożyńskiej.
