Teatr Lalki i Aktora w Łomży działalność zainaugurował w sezonie teatralnym 1987/88, zaś pierwsza premiera „Bajki Pana Brzechwy” miała miejsce 22.12.1987 roku. Jest instytucją współprowadzoną przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Miasto Łomża. Teatrem kierowali kolejno: Henryk Gała (1987-1991), Zbigniew Głowacki (1991-1993), a od 1994 roku – Jarosław Antoniuk. Z łomżyńskim teatrem współpracują znakomici twórcy, m.in. Przemysław Karwowski, Stanisław Ochmański, Adam Kilian, Wiesław Hejno, Joanna Braun, Jarosław Perszko, Pero Mioč, Andrzej Rozhin, Grzegorz Turnau, Zbigniew Krzywański, Eva Farkašova, Pavel Hubička, Mikołaj Malesza, Zbigniew Głowacki, Krzysztof Rau, Daniel Lovecchio, Kata Csató, Julia Skuratova i inni.
W ciągu ponad 35 lat istnienia wypracował sobie opinię teatru odpowiedzialnego za kulturę i świadomość teatralną w historycznym mieście, jakim jest Łomża. Jest nie tylko sceną lalkową skierowaną do najmłodszego odbiorcy, ale przede wszystkim pełni rolę teatru miejskiego. Jest ważnym ośrodkiem kulturotwórczym otwartym na różnorodne inicjatywy: artystyczne, kulturalne, edukacyjne i społeczne oraz na współpracę z teatrami, instytucjami i organizacjami z Polski i zagranicy, wierząc, że spotkania i wymiana doświadczeń zawsze rodzą nowe wartości. Stara się być wierny tradycji, a jednocześnie być otwarty na współczesność, aby czerpać z niej to, co wartościowe. Dąży do poszerzania swojej oferty repertuarowej i edukacyjnej, aby jak najpełniej wykorzystać możliwości, jakie tkwią w sztuce teatru. Chce być miejscem przyjaznym, w którym widzowie, niezależnie od wieku, czują się dobrze i chcą do niego wracać.
Teatr gra średnio 250 spektakli w roku dla blisko 30 tysięcy widzów oraz wystawia w ostatnich latach dwie premiery w każdym sezonie teatralnym. Działalność sceniczna jest podporządkowana wyrazistemu programowi artystycznemu, który wynika z misji kształtowania wyobraźni i wrażliwości artystycznej, społecznej i interpersonalnej widza na każdym etapie jego życia. Spośród ponad osiemdziesięciu premier zrealizowanych przez teatr, kilka pozycji zaistniało szczególnie w teatralnym świecie, ciesząc się sympatią widzów, zdobywając uznanie krytyków i teoretyków teatru oraz zdobywając szereg wyróżnień na międzynarodowych festiwalach. Do najważniejszych dokonań łomżyńskiej sceny należą, m.in. „Czerwony kapturek”, „Kominiarczyk”, „Pinokio”, „Madejowe łoże”, „Sklep z zabawkami”, „Balladyna”, „Mewa”, „Pasja”, „Kartoteka” oraz „Proces”.
Jako placówka programowo skierowana do najmłodszych odbiorców – dzieci i młodzieży, a także ich rodziców i nauczycieli, teatr realizuje swoją wychowawczą misję, łącząc działalność artystyczną z edukacyjną. Od lat prowadzi stałą działalność objazdową i realizuje cykliczne projekty edukacyjne. Do najważniejszych projektów realizowanych na przestrzeni ostatnich lat należą m.in. „Poznajemy Teatr”, „Pasja – Zbliżenia”, „Podlaskie Zasilane Kulturą”, „Letnia Akademia Teatru”, „Mobilny Teatr”, „Brama na Podlasie” oraz „Teatr w drodze”. Teren prowadzonej przez teatr działalności obejmuje województwo podlaskie, warmińsko-mazurskie i mazowieckie, ale sukcesywnie się powiększa.
Teatr podejmuje szereg interdyscyplinarnych działań, łącząc różnorodne środowiska i instytucje, współpracuje z organizacjami pozarządowymi, stowarzyszeniami, organizacjami non profit, grupami mieszkańców z różnych środowisk i w różnym wieku. Jest miejscem działającym w oparciu o przekonanie, że kultura stanowi całość.
Instytucja jest otwarta na szeroką współpracę międzynarodową, inicjuje wiele projektów artystycznych, wspólne realizacje spektakli lub wymiany twórców. Teatr Lalki i Aktora w Łomży jest teatrem podróżującym. Pokazywał swoje przedstawienia w ponad 15 krajach, takich jak: Niemcy, Ukraina, Francja, Serbia, Czarnogóra, Hiszpania, Słowenia, Chorwacja, Litwa oraz Bośnia i Hercegowina. Spektakle tworzone na łomżyńskiej scenie otrzymują nagrody na festiwalach i prezentowane są podczas najważniejszych krajowych i międzynarodowych imprez teatralnych.
Od początku istnienia łomżyński teatr jest organizatorem Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego WALIZKA – wyjątkowego przeglądu i konfrontacji najciekawszych zjawisk we współczesnym teatrze formy.
Teatr Lalki i Aktora w Łomży jest znakiem firmowym miasta, realizatorem wielu projektów artystycznych, społecznych i edukacyjnych, jedną z najbardziej widocznych i rozpoznawalnych instytucji kultury w regionie północno-wschodnim, a jednocześnie otwartą na szeroką współpracę, znaną i cenioną w Europie. Łomżyński teatr jest laureatem prestiżowych nagród resortowych i odznaczeń, takich jak: Nagrody Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Podlaska Marka Roku, Odznaka Honorowa Województwa Podlaskiego, Nagroda Izby Przemysłowo-Handlowej w Białymstoku i Ambasador Ziemi Łożyńskiej.
